Görüntüleme (gezinme ile): 10 -- Görüntüleme (arama ile): 1 -- IP: 216.73.216.82 -- Ziyaretçi Sayısı:

Özgün Başlık
1967 Kıbrıs Krizi’nde Siyasi, Askeri ve Hukuki Boyutlarıyla Türkiye’nin Zorlayıcı Diplomasi Uygulaması

Yazarlar
Bülent Şener

Dergi Adı
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi - CTAD

Cilt
Bahar 2020, Sayı 31, ss. 271-304

Anahtar Kelimeler
1967 Kıbrıs Krizi ; Süleyman Demirel ; Albaylar Cuntası ; Enosis ; Zorlayıcı Diplomasi

Özet
1967 Kıbrıs Krizi, Kıbrıs Cumhuriyeti kurulduktan sonra 1963-1964 Kıbrıs Krizi’yle Ada’da ortaya çıkan ve yoğunlukları farklı da olsa aralıklarla devam eden şiddet sarmalı içerisinde tekrarlayan bir kriz olarak ortaya çıkmıştır. EOKA’nın lideri Albay Grivas’ın önderliğindeki Rum Milli Muhafız Kuvvetlerinin, Kıbrıs Türklerinin toplu olarak yaşadıkları Geçitkale ve Boğaziçi köylerine karşı ağır silahlarla başlattıkları saldırılar üzerine ortaya çıkan krizde, Nisan 1967’de Yunanistan’da askeri darbeyle iktidara gelen Albaylar Cuntası’nın “enosis” yanlısı politikasının, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios’un önderliğindeki “enosis” yanlılarının bu yöndeki faaliyetlerine eklemlenmiş olmasının rolü büyüktür. Diğer taraftan, 5 Haziran 1967’de patlak veren Arap-İsrail Savaşı’yla dikkatlerin Ortadoğu’ya çevrildiği bir dönemde, Albaylar Cuntası’nın bu savaşın uluslararası alanda yarattığı atmosferi kendi lehine sömürmeye çalışması da kriz için elverişli bir zemin oluşturmuştur. Kriz sırasında Türkiye’de yönetimde bulunan Süleyman Demirel’in başbakanlığındaki hükûmet, krizin kendine özgü koşullarını dikkate alarak bir “zorlayıcı diplomasi” stratejisi oluşturmaya ve uygulamaya gayret etmiştir. Bu çerçevede Demirel Hükûmeti, Kıbrıs Türklerine karşı gerçekleştirilen saldırıların sona erdirilmesini ilk ve öncelikli hedef olarak belirleyerek, adadaki düzenin temeli olan “1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları”nın tek yanlı eylemler ve kararlarla değiştirilmesine Türkiye’nin hiçbir şekilde razı olmayacağını muhataplarına kabul ettirmeyi ve adada yaşayan Kıbrıs Türk toplumunun haklarını güvence altında tutmayı amaçlamıştır. Demirel Hükûmeti, bu amacı elde etmeye yönelik olarak diplomatik girişimlerini sürdürürken, adadaki Türk toplumuna yönelik şiddet eylemlerinin sona erdirilememesi durumunda “Garanti Antlaşması”na dayanarak devreye sokmak üzere sınırlı ölçekte askeri güç kullanımını da içeren bir “zorlayıcı diplomasi” stratejisini rasyonalize etmeye çalışmıştır. Türkiye’nin o tarihlerde Kıbrıs’a başarılı bir müdahalesini mümkün kılacak gerekli askeri teçhizata ve yeterli hazırlığa henüz sahip olmaması, Demirel Hükûmeti’ni krizin çözümü için uzlaşı ve müzakere süreçlerini de açık tutma konusunda daha özenli hareket etmeye zorlamıştır. Dolayısıyla kriz sırasında Türkiye kuvvet kullanma tehditlerinin inandırıcılığını ve caydırıcılığını şiddet içermeyen askeri baskı yöntemleri uygulayarak sağlamaya çalışırken, askeri ve diplomatik araçları uyumlu ve birbirini destekler biçimde kullanmaya çalışmıştır. Ayrıca üçüncü aktörler tarafından yapılan arabuluculuk girişimlerini desteklemiş ve krizin barışçıl yollarla çözülebilmesi için taleplerini sınırlı tutmaya özen göstermiştir. Neticede, 1967 Kıbrıs Krizi Türkiye açısından başarılı bir çözüme ulaşmıştır. Bu çalışmada, 1967 Kıbrıs Krizi’nin ortaya çıkışı, gelişimi ve sonlanışı, Türkiye’nin ortaya koyduğu kriz yönetimi ve ona temel oluşturan “zorlayıcı diplomasi” stratejisi çerçevesinde tarihsel ve betimleyici analiz yöntemiyle incelenmiştir.

Başlık (Yabancı Dil)
Turkey’s Coercive Diplomacy Practice in the Cyprus Crisis of 1967 with Its Political, Military and Legal Dimensions

Anahtar Kelimeler (Yabancı Dil)
Cyprus Crisis of 1967 ; Suleyman Demirel ; Colonels’ Coup ; Enosis ; Coercive Diplomacy

Özet (Yabancı Dil)
The Cyprus Crisis of 1967 emerged as a crisis that had first arisen on the island following the Cyprus Crisis of 1963-1964 just after the establishment of the Republic of Cyprus, and which recurred within a spiral of violence that continued at intervals albeit at different intensities. The activities of enosis supporters under the leadership of Archbishop Makarios, the President of the Republic of Cyprus, in line with the pro-enosis policies of the Colonels’ Junta that took power in Greece in April 1967 by coup d’état had a significant role in the crisis that occurred upon the heavily armed attacks carried out by Greek National Guard forces led by Colonel Grivas, the leader of EOKA, against the villages of Geçitkale and Boğaziçi where Turkish Cypriots lived collectively. On the other hand, at a time when the attention was turned to the Middle East with the Arab-Israeli War that broke out on June 5, 1967, the Colonels’ Junta’s trying to exploit the atmosphere created in the international arena by this war in his favor provided a favorable basis for the crisis. The then government of Turkey under Süleyman Demirel, the Prime Minister strived to develop and implement a strategy of coercive diplomacy by taking into account the unique circumstances of the crisis. In this context, the Demirel government determined stoppingthe attacks against Turkish Cypriots as the first and primary target and it aimed to make its Greek counterparts accept that Turkey would never consent any changes to the Zurich and London Agreements of 1959, the basis of order on the island, with unilateral actions and decisions and to secure the rights of the Turkish Cypriot community living on the island. Continuing its diplomatic initiatives to achieve this goal, the Demirel government tried to rationalize a “coercive diplomatic” strategy, including the use of a limited military force to be put it into operation, in line with the Treaty of Guarantee, if the violence actions against the Turkish Cypriot community on the island could not be stopped. The fact that Turkey did not have the necessary military equipment and was not adequately prepared for a successful intervention in Cyprus at that time forced the Demirel government to be more careful in keeping open channels of reconciliation and negotiation to resolve the crisis. Accordingly, Turkey tried to use military and diplomatic tools in compatible and consistent with each other while seeking to ensure the credibility and deterrent force of its threats of force use during the crisis by applying methods of non-violent military repression. It also supported the mediation initiatives of third parties and was careful to limit its demands so that the crisis could be resolved peacefully. As a result, the Cyprus Crisis of 1967 achieved a successful resolution from the Turkish viewpoint. This study examines the occurrence, development and end of the Cyprus Crisis of 1967, within the framework of crisis management put forward by Turkey and “coercive diplomacy” strategy that underpins this crisis management, with the descriptive and historical analysis method.